Magazines | Utrecht Business Nr 5 - 2017 | Lees volledige uitgave online

Duurzaamheid versnelt door financieel samenspel Energiefonds en Rabobank Utrecht heeft groen goud in handen

Duurzame energieprojecten zijn via reguliere kanalen vaak nog lastig financierbaar. Daarom doet Robin Berg (Lomboxnet) een beroep op het Energiefonds Utrecht. Rabobank Utrecht zorgt voor een primeur door mee te investeren in een van zijn recente initiatieven, 4.000 zonnepanelen op tien schooldaken. "Complimenten dat zij dit hebben aangedurfd. Het markeert de manier waarop bank en Energiefonds elkaar idealiter aanvullen."

Zonne-energie fascineert Robin Berg. "Zestien jaar geleden al plaatste ik 42 PV-panelen op mijn dak en was daarmee de eerste Utrechter die meer stroom produceerde dan ik verbruikte. Het energiebedrijf snapte destijds niet wat ze aan moest met een teruglopende meter." Inmiddels zijn zonnepanelen een vertrouwd gezicht. Toch ervaart Berg bij de projecten die hij initieert vaak dat financiering een bottleneck is. "Belangrijkste oorzaak: de rijksoverheid toont zich onbetrouwbaar bij de steun van zonne-energie. Daardoor is zonne-energieopwekking lastig via reguliere kanalen te financieren."

Serieus stimuleren

In het Energiefonds Utrecht vond Berg een partner om zijn duurzame energieprojecten toch te realiseren. "Een van de eerste initiatieven die wij bij de start in 2013 financierden, was een project van Robin," zegt fondsmanager Roy Ellenbroek. Het Energiefonds richt zich uitsluitend op financieel gezonde projecten die door banken of andere financiers als te klein of te risicovol worden beoordeeld. "Door een lening, garantie of participatie zorgen wij ervoor dat een project alsnog kan worden gerealiseerd. Hierbij gaat het om bedragen van 5.000 tot 1 miljoen euro." Het huidige fonds bevat 7 miljoen euro. "Een aanzienlijk bedrag, waarmee de gemeente Utrecht heeft laten zien dat zij het stimuleren van duurzaamheid zeer serieus neemt."

Extra inspanning

SDE-subsidies zijn een belangrijk fundament onder zonne-energieprojecten. "Maar lang niet alle initiatieven waarvoor subsidie wordt aangevraagd, kunnen worden gerealiseerd," zegt Ellenbroek. "Het is zonde dat waardevolle projecten niet doorgaan omdat de financiering mislukt." Normaal neemt het Energiefonds tot vijftig procent van het benodigde bedrag voor haar rekening. "Bij een actueel project van Robin voor 4.000 zonnepanelen op tien schooldaken gingen wij een stap verder en financierden het grootste deel voor. Aanleiding voor deze extra inspanning was het commitment van Rabobank dat zij de financiering deels zouden overnemen."

Primeur voor Rabobank

Duurzaamheid en innovatie zijn belangrijke speerpunten voor de bank, zegt Dick van der Eijk, Accountmanager MKB bij Rabobank Utrecht. "Regelmatig financieren wij grootschalige zonnestroom-

installaties. Duurzame projecten in het mkb zijn qua risico's lastiger in te passen in bancaire kaders. Als zodanig is deze case voor ons een primeur. Belangrijk daarbij waren de goede contacten met het Energiefonds en ons vertrouwen in het ondernemerschap van Robin, al jarenlang klant bij Rabo."

De case kwam niet zonder slag of stoot rond. "Inkomsten bestaan vooral uit subsidies; hoe zeker zijn deze? En welke waardering ken je toe aan panelen? Er is met meerdere specialisten binnen Rabobank gesproken, onder meer met onze sectormanagers. De gezamenlijke inspanningen resulteerden in een voor Robin passend voorstel waarbij ook Rabo Groenbank participeert. Een provinciale garantstelling voor duurzame projecten zorgde voor extra zekerheid."

Graag in gesprek

Door de financiering van Rabobank kon het Energiefonds haar aandeel terugbrengen tot 50%. "Het markeert de manier waarop bank en fonds elkaar idealiter aanvullen," stelt Ellenbroek. "Met een maatschappelijke drijfveer investeert het Energiefonds in duurzame projecten die nog niet privaat gefinancierd kunnen worden. Zodra dat wel haalbaar is, neemt de bank het stokje over. Complimenten voor Rabobank dat zij dit als eerste hebben aangedurfd." Van der Eijk verwacht dat dit steeds vaker gebeurt. "Naarmate we meer van dergelijke projecten financieren, groeit het inzicht in risico's, kasstromen en subsidieregelingen. Daarom gaan we met klanten graag het gesprek aan over hun duurzame ambities."

Nog negen jaar

In 2014 werd voor 1 miljard euro SDE-subsidie aangevraagd voor zonnepaneel-projecten; dit jaar is dat maar liefst 4 miljard euro. "Een gigantisch bedrag, al is vooralsnog onzeker welk deel ervan ook echt gerealiseerd wordt," zegt Robin Berg. "Toch zijn zulke grote stappen keihard nodig als Nederland de Europese doelstelling wil halen. En volgens de recente berichten rond de Klimaattop in Bonn zijn die afspraken niet voldoende: al over negen jaar zouden landen geen CO2 meer mogen uitstoten. Voor deze opgave is het cruciaal dat een groot deel van alle duurzame projecten privaat gefinancierd wordt. Daarom is dit samenspel tussen Energiefonds en Rabobank een belangrijk signaal." Het zorgt er ook voor dat het fonds haar impact verder kan uitbreiden. Ellenbroek: "We zijn revolverend; terugvloeiende middelen worden opnieuw ingezet. Naarmate de markt investeringen in duurzaamheid overneemt, kunnen wij ons meer richten op stimulering van innovatieve projecten zoals dat van Robin bij de Jaarbeurs (zie kader, red.)."

Voortrekkersrol

Naast uitdagingen biedt verduurzaming vooral kansen voor stad en regio. Daarover zijn de gesprekspartners het voluit eens. "Utrecht vervult een voortrekkersrol," stelt Ellenbroek. "Belangrijke randvoorwaarde is het bestuurlijke lef om ambitieuze doelen vast te stellen, ook al staat de weg ernaartoe nog niet vast. Daar spreekt vertrouwen uit in de inzet en creativiteit van andere stakeholders." Volgens Berg onderscheidt Utrecht zich door een totaalvisie. "In de plannen voor nieuwe wijken als het Beurskwartier en de Kanaalzone worden mobiliteit, leefbaarheid, energiegebruik en wonen geïntegreerd. En Nederlands grootste vastgoedbelegger in woningen Syntrus Achmea voorziet al haar toekomstige Utrechtse woningprojecten van een duurzaam energieconcept met elektrische deelauto's. Hierdoor kan de gemeente ook andere marktpartijen triggeren en ontstaat een sneeuwbaleffect." Met haar integrale aanpak trekt de stad niet alleen landelijk maar ook internationaal de aandacht. "Utrecht toont hoe de energieneutrale toekomst er in de praktijk uitziet. Toonaangevende bedrijven als Renault en General Electric onderkennen dat en investeren in onze projecten. Het benadrukt de potentie van Utrecht als proeftuin van de duurzame stad. Hiermee hebben we goud in handen." Groen goud, in dit geval.

Roy Ellenbroek, Robin Berg en Dick van der Eijk:

"Private financiering van duurzame projecten is cruciaal."

ENERGIEFONDS WORDT PROVINCIAAL

Sinds de start ondersteunde het Energiefonds Utrecht ruim 25 bedrijven en organisaties. Dat leverde zo'n 20 miljoen euro aan

private investeringen op in energiebesparing en duurzame energieopwekking. In januari 2018 breidt het fonds uit en richt zich op de gehele provincie Utrecht. "In deze nieuwe opzet kunnen we 21 miljoen euro inzetten," zegt Ellenbroek. "Zo kan het Energiefonds de noodzakelijke energietransitie verder versnellen."

DUURZAAM UTRECHTS ICOON

Robin Berg ontving al een groot aantal awards voor zijn duurzame pionierswerk. Dat kenmerkt zich door innovaties met vaak wereldwijde potentie. Zoals de slimme vehicle to grid-laadpaal in combinatie met zonnepanelen. Hiermee wordt duurzaam opgewekte energie tijdelijk opgeslagen in elektrische auto's. Is stroom nodig dan wordt deze via de laadpalen teruggeleverd. De proef in de Utrechtse wijk Lombok wordt uitgebreid met vier aanvullende testprojecten, onder meer op het Utrecht Science Park en bij het nieuwe kantoor van Triodos Bank in Driebergen.

Met We Drive Solar kunnen bewoners en bedrijven op steeds meer locaties in de regio elektrische auto's delen. En bij Jaarbeurs werkt Berg aan een technologische noviteit. "In het kader van de vernieuwing van haar gebied wil Jaarbeurs de komende jaren 25.000 m2 zonnepanelen aanleggen. Ook komen er grote aantallen laadpalen. Om ervaring op te doen met pieken en dalen van stroomvraag en -aanbod bouwen we een testopstelling. Hierbij wordt het samenspel van zonnepanelen en elektrische auto's geoptimaliseerd met een Tesla Powerpack, een enorme batterij die als energiebuffer dient." Opnieuw een voorbeeld van een oplossing die in de toekomst een rendabele businesscase oplevert maar via reguliere kanalen nu nog niet financierbaar is. "Daarom zijn we blij dat het Energiefonds deze innovatie mede mogelijk maakt."