Magazines | Utrecht Business Nr3 2023 | Lees volledige uitgave online

De Utrecht Science Week vindt dit jaar voor de derde keer plaats. Partners in het Utrecht Science Park tonen de stand van de wetenschap op het gebied van gezondheid en duurzaamheid. Iedereen die benieuwd is naar nieuwe ontwikkelingen, verrassende experimenten en een blik in de toekomst is welkom. De Utrecht Science Week benadrukt de cruciale rol van het Utrecht Science Park voor stad en regio. Als internationaal kenniscentrum met wetenschap en R&D van topniveau reikt de impact tot ver over de landsgrenzen.

‘Foto van de Universiteit Utrecht, fotograaf Lize Kraan’
 
De Utrecht Science Week is uitgegroeid tot een vaste waarde voor iedereen met interesse in wetenschappelijke ontdekkingen en concrete toepassingen die bijdragen aan een gezonde, duurzame samenleving. “De doelgroep varieert van inwoners uit stad en regio Utrecht tot wetenschappers uit binnen- en buitenland. Er is letterlijk voor elk wat wils, van jong tot oud,” zegt Jan Henk van der Velden.
Hij is directeur-bestuurder van de Stichting Utrecht Science Park, de trekker van het evenement. “Wij coördineren en stimuleren, de centrale thema’s worden ingevuld en gedragen door partners in het gebied.”
 
Alles kan weer live
In de Utrecht Science Week 2022 waren fysieke bijeenkomsten weer zonder voorbehoud mogelijk, na de eerste editie die noodgedwongen een hybride karakter had. “Vorig jaar wisten veel mensen de weg naar de tientallen evenementen en bijeenkomsten te vinden. Waar het KNMI tijdens het Weekend van de Wetenschap ruimte had voor 1.500 bezoekers waren er 4.500 aanmeldingen. Ook de Utrecht Science Lezing van Hans Clevers – de man achter de organoïden, volgens velen een Nobelprijswaardige ontdekking – werd ruim overtekend. Jammer genoeg was de topwetenschapper herstellende van corona en vond zijn bijdrage toch online plaats.”
 
Maatschappelijk resultaat
Bij de derde Utrecht Science Week zijn de inhoudelijke pijlers onveranderd: samenwerken aan een gezonde, duurzame samenleving, ofwel: Pathways to Sustainability en Life Sciences.
Laatstgenoemd onderwerp is bij uitstek het terrein van Peter Luijten, vice decaan van het strategisch thema Life Sciences aan Universiteit Utrecht (UU). Ook is hij Professor of Functional Medical Imaging UMC Utrecht. “Life Sciences komt over de volle breedte aan bod, met aandacht voor zowel Geneeskunde, Diergeneeskunde als Bètawetenschappen. Daarbij laden wij de Science Week vooral met onderwerpen waarmee partners op het Utrecht Science Park het verschil maken. Denk aan medische technologie die ervoor zorgt dat patiënten korter in het ziekenhuis hoeven door te brengen. Na een poliklinische behandeling kunnen ze vaak dezelfde dag al naar huis. Om dit mogelijk te maken, worden wetenschappelijke vindingen met hulp van bedrijven verder ontwikkeld tot concrete toepassingen met maatschappelijk resultaat. Die zetten we tijdens de Utrecht Science Week graag in de etalage.”
 
Menselijk kapitaal
Tijdens het Ziekenhuis van de Toekomst toont het UMC Utrecht digitale technologische innovaties, bijvoorbeeld op het gebied van robotchirurgie. Die helpen om de druk op de zorg te verlichten in een tijd dat personeel steeds schaarser wordt. Een cruciaal thema, benadrukt Luijten. “Vaak gaat het over kosten van de zorg, maar corona maakte duidelijk dat menselijk kapitaal de werkelijke belemmerende factor is. Bij innovaties in het academische domein zijn de medewerkers die deze nieuwe toepassingen in de praktijk kunnen brengen van even groot belang. Met Universiteit Utrecht en Hogeschool Utrecht (HU) is het Utrecht Science Park de plek bij uitstek waar beide elementen elkaar vinden. De verbinding met de HU over de rol van hun studenten in het ziekenhuis van de toekomst wordt steeds hechter.”
       
Verschil maken
Met dit doel organiseert UMC Utrecht een Research Day. “Wetenschappers, medewerkers, patiënten en bezoekers discussiëren dan over onderzoek dat de kwaliteit van leven verbetert. Want het gaat niet om de hoeveelheid geproduceerde wetenschappelijke literatuur maar om impact: wat maakt werkelijk het verschil?”
 
Dierwaardig
Het Utrecht Science Park herbergt het grootste dierenziekenhuis van Europa. “Tijdens de Science Week wordt onder meer gediscussieerd over dierwaardigheid, een essentieel aspect bij de toekomst van de veehouderij,” zegt Van der Velden. Hij wijst ook op de rol van de eerdergenoemde organoïden. “Als door tests met gekweekt weefsel nauwkeurig voorspeld kan worden welke therapieën aanslaan, zijn steeds minder proefdieren nodig. Ook dergelijk onderzoek vindt plaats in het Utrecht Science Park.”
 
Toekomst van water
Naast gezondheid is duurzaamheid de tweede inhoudelijke drager van de Utrecht Science Week. Op de openingsdag organiseert de HU een symposium over de toekomst van ons water. “Die wordt sterk beïnvloed door klimaatverandering. Dit levert grote maatschappelijke en technische uitdagingen op, zoals we in toenemende mate aan den lijve ondervinden,” aldus Patrick Cramers, directeur Life Sciences & Chemistry bij de Hogeschool Utrecht.
De Utrecht Science Lezing staat eveneens in het teken van duurzaamheid. Deze bijdrage wordt uitgesproken door Bert Weckhuysen, universiteitshoogleraar Katalyse, Energie en Duurzaamheid aan de UU. “Hij zal onder meer stilstaan bij verduurzaming van fossiele brandstoffen.”
 
Sustainable Development Goals centraal
Ook de Dag van de Duurzaamheid is onderdeel van de Utrecht Science Week. “Dan organiseert de HU samen met de UU een breed programma waar wetenschap en de toepassing ervan zorgen voor aansprekende praktijkvoorbeelden. Tijdens de Sustainable City Challenge worden teams met studenten van hbo, mbo en universiteit uitgedaagd om samen oplossingen te ontwerpen voor een duurzamer, gezonder en leefbaarder Utrecht. De winnaars ontvangen de prijs uit handen van burgemeester Sharon Dijksma.”
 
Voedsel en klimaatverandering
Echte innovaties ontstaan vaak op raakvlakken van verschillende disciplines. “Na de openingsconferentie over toepassingen van fundamenteel onderzoek in de plantenindustrie wordt het Netherlands Plant Eco-phenotyping Centre (NPEC) aan de UU officieel geopend,” aldus Peter Luijten. “Dit is het resultaat van een eerder gehonoreerde Groeifondsaanvraag. Centraal vraagstuk voor het NPEC is hoe we gewassen moeten aanpassen om ondanks klimaatverandering toch voldoende kwalitatief hoogwaardig voedsel te blijven produceren. Hierbij raken duurzaamheid en gezondheid elkaar.”
 
Duurzame labs
Datzelfde is het geval bij de Hackathon Green Labs over verduurzaming van de onderzoekslaboratoria in het Utrecht Science Park. “Vertegenwoordigers van R&D-bedrijven en andere betrokkenen gaan samen op zoek naar slimme, praktische oplossingen die de milieubelasting van hun laboratoria structureel verminderen,” zegt Van der Velden. “Hierdoor wordt ook de connectie tussen deze bedrijven verder versterkt.”
 
Wetenschappers van morgen
Naast inhoudelijke kruisverbanden is verbinding met de omgeving een centraal doel van de Utrecht Science Week. “Iedere geïnteresseerde is van harte welkom om met eigen ogen te aanschouwen wat hier allemaal gebeurt. Bijvoorbeeld tijdens het afsluitende Weekend van de Wetenschap als de deuren opengaan van onder meer UU, HU, Prinses Máxima Centrum en UMC Utrecht. En bij het programma van HU Podium in de Bibliotheek Neude over fashion en duurzaamheid. Tijdens de vorige editie kwamen ook veel kinderen samen met hun ouders of grootouders een kijkje nemen. We ontvangen ze met open armen; het zijn de wetenschappers van morgen.”
Tijdens de Utrecht Science Week vinden ook evenementen plaats op andere locaties in de stad. “Goed voorbeeld is het Betweterfestival in TivoliVredenburg.”
 
Stimulerend klimaat
In het Utrecht Science Park gevestigde bedrijven omarmen de Science Week. “Steeds vaker laten zij hun eigen congressen en activiteiten ermee samenvallen. De collectieve impact neemt hierdoor verder toe.
De rol van bedrijven is cruciaal, benadrukt Van der Velden. “Denk aan onze parels zoals als Genmab en Merus die ervoor zorgen dat ideeën vanaf de ontdekkingsfase worden ontwikkeld tot toepasbare medicijnen. Ze zijn onmisbaar voor de maatschappelijke en economische impact van het onderzoek dat hier plaatsvindt.”
 
Kleedkamergesprekken
Het uitgebreide programma maakt duidelijk: aan onderwerpen geen gebrek bij de Utrecht Science Week. “Al tijdens de voorbereidingen dienen zich ideeën aan die het verdienen om bij de volgende editie verder uitgewerkt te worden,” zegt Peter Luijten. “AI is een goed voorbeeld. Zo loopt er hierbij al een samenwerking met de politie. Op het gebied van Life Sciences is bij AI sprake van een inhaalslag. Niet om de hype te volgen maar met concrete meerwaarde, bijvoorbeeld bij ethische vraagstukken in de gezondheidszorg.”
Tijdens de Utrecht Science Week zelf zorgen ook contacten tussen deelnemers voor waardevolle follow-up. “Bijvoorbeeld door wat ik wel kleedkamergesprekken noem,” stelt Van der Velden. “Deelnemers aan een symposium leggen bij de nabespreking verbindingen die later tot concrete initiatieven leiden.”
 
Regionale banenmotor
Het Utrecht Science Park wordt door overheden vaak genoemd als voorbeeld van een campus waar wetenschap, onderwijs en ondernemerschap elkaar succesvol versterken. “Daar zijn we uiteraard trots op. Maar het gevaar bestaat dat gedacht wordt dat het als vanzelf goed blijft gaan en het Utrecht Science Park zonder verdere ondersteuning kan. Niets is minder waar. We willen ons blijven ontwikkelen, ook op de satellietlocaties in Bilthoven en het voormalige TNO-gebouw in Zeist. Er komen ook 4 tot 8.000 R&D-banen op het Utrecht Science Park bij. Maar het gebied biedt zeker niet alleen werkgelegenheid voor hoger opgeleiden. Er werken veel mbo’ers, bijvoorbeeld in facilitaire processen. Daarom ben ik blij dat het Utrechtse Collegeakkoord nadrukkelijk oog heeft voor ons brede karakter als regionale banenmotor.”
 
Ideale showcase
Met deze constatering pleit Van der Velden voor verdere investeringen in het gebied. “Shared facilities voor R&D-afdelingen en kennisinstellingen staan hoog op de verlanglijst. Om dergelijke voorzieningen te kunnen financieren, zijn overheden als mede-investeerder cruciaal. Die boodschap blijven we uitdragen, net als het belang van een goede bereikbaarheid voor het gebied en de satellietlocaties.” Bij deze lobby vormt de Utrecht Science Week een krachtig instrument. “Het is een ideale showcase voor de impact van het Utrecht Science Park.”
 
Het complete programma is te vinden op utrechtscienceweek.nl/programma-2023

 

“JE LOOPT ZO BIJ ELKAAR BINNEN”
55.000 studenten volgen onderwijs op het Utrecht Science Park en er werken 30.000 mensen. Naast universiteit en hogeschool zijn ook de zes ziekenhuizen belangrijke werkgevers: UMC Utrecht, Wilhelmina Kinderziekenhuis, Prinses Máxima Centrum, het Centraal Militair Hospitaal, het Calamiteiten Hospitaal en het grootste dierenziekenhuis van Europa. Toonaangevende onderzoeksinstellingen als het Hubrecht en Westerdijk Instituut bevinden zich in het Utrecht Science Park. Ook zijn er zo’n 150 bedrijven gevestigd, veelal actief op het gebied van gezondheid, duurzaamheid en biomedische wetenschappen.
“Ondanks alle digitale communicatie is de concentratie voor al deze organisaties een enorm voordeel,” weet Van der Velden. “Als het nodig is, loop je zo bij elkaar binnen.”