Magazines | Utrecht Business Nr 4 - 2015 | Lees volledige uitgave online

Het recht om te staken en de mogelijkheden om een staking te verbieden, zijn niet neergelegd in de Nederlandse wet. Nederlandse rechters toetsen een staking(verbod) daarom aan artikel 6 van het Europees Sociaal Handvest (ESH). In dit artikel is het recht om te staken opgenomen.

In Nederland is daarnaast in de rechtspraak de zogenaamde spelregeltoets ontstaan. Dit houdt in dat een staking volgens de rechter:

1) als uiterst middel (‘ultimum remedium’) moet worden ingezet; en

2) tijdig moet worden aangezegd.

Het Europees Comité voor Sociale Rechten heeft de afgelopen jaren meerdere keren kritiek geuit op de Nederlandse spelregeltoets. In artikel G ESH staat namelijk op welke gronden een staking beperkt kan worden en de spelregeltoets staat hier niet bij.

In een uitspraak van 19 juni 2015 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de Nederlandse rechtspraak in overeenstemming moet komen met het ESH. De Hoge Raad heeft bevestigd dat het stakingsrecht alleen beperkt mag worden op grond van artikel G. Dit houdt in dat een staking kan worden verboden wanneer dit in een democratische samenleving noodzakelijk is voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen en voor de bescherming van de openbare orde, de nationale veiligheid, de volksgezondheid of de goede zeden. Een relatief zware toets.

In de literatuur was al eerder het standpunt ingenomen dat de Nederlandse rechtspraak in lijn moet worden gebracht met het ESH. In een artikel uit 2013 pleitten mijn collega en ik voor behoud van de ultimum remedium toets, onder meer omdat deze past binnen de Nederlandse overlegcultuur. De toets voorziet immers in een behoefte van de Nederlandse samenleving, aangezien derden er veelal bij gebaat zijn dat de vakorganisaties niet te snel naar het stakingsmiddel grijpen. De ultimum remedium toets zou echter moeten plaatsvinden binnen de kaders van artikel G ESH en niet als toets vooraf.

Hoewel over dit standpunt discussie bestond, heeft de Hoge Raad nu geoordeeld dat wanneer niet aan de spelregeltoets is voldaan, dit niet langer automatisch betekent dat een staking onrechtmatig is. De rechter dient voortaan alle omstandigheden van het geval mee te wegen bij de beoordeling van een eventueel stakingsverbod. Het is afwachten of de ultimum remedium toets een belangrijke plek krijgt bij deze weging of dat het er in de praktijk toe leidt dat rechters minder snel tot het verbieden van een staking zullen overgaan. n

mr Anne Haverkort

Van Benthem & Keulen

Advocaten & Notariaat
annehaverkort@vbk.nl

column

delen: