Van donker magazijn tot zelfrijdende vrachtwagen

In veel Nederlandse distributiecentra is het letterlijk en figuurlijk donker. Niet omdat er iets mis is, maar omdat er simpelweg geen mens meer rondloopt. Geavanceerde robots pikken goederen van de band, sorteren pakketten razendsnel en zorgen dat alles precies op tijd klaarstaat voor transport. Volgende stap is het automatiseren van het vervoer zelf. Maar al wordt de techniek steeds verder geperfectioneerd, grootschalige inzet van autonoom transport op de openbare weg laat nog op zich wachten.

Foto: Skyports
  

In volledig geautomatiseerde magazijnen is verlichting overbodig. Deze zogenaamde dark warehouses zijn symbool voor hoe technologie het hart van de logistiek transformeert. Ze vormen de opmaat naar een volgende revolutionaire ontwikkeling. Want als het verzamelen en verpakken van goederen zonder menselijk ingrijpen kan, waarom zouden we dan nog chauffeurs nodig hebben voor het vervoer?
 
Ideale habitat
Op tal van plekken is mensloos transport al realiteit. Met name op afgesloten bedrijfsterreinen, havens en luchthavens rijden autonome voertuigen rond. Denk aan de Maasvlakte in de Rotterdamse haven, waar al jarenlang zelfrijdende terminaltrekkers containers verplaatsen zonder dat iemand achter het stuur zit. Deze gecontroleerde omgevingen vormen een ideale habitat voor technologie die nog te kwetsbaar is voor het openbare verkeer.
 
Publiek-private innovatie
In Vlissingen bewijst een pilot dat autonome voertuigtechnologie ook werkt in realistische operationele omgevingen. In het Living Lab Autonoom Transport Zeeland werken Terberg, EasyMile, Lineage, overheid en kennisinstellingen samen aan een voorbeeldcase voor publiek-private innovatie binnen Nederland.
Er is al succesvol getest met geladen containers naar overslagkranen, inclusief gemengd verkeer op het terrein. De volgende fase richt zich op bediening op afstand en inzet zonder veiligheidschauffeur.
 
Geen toegevoegde waarde
Ook in de landbouw worden vrachtwagens en trekkers op privéterreinen al breed ingezet, vaak met behulp van GPS-geleiding en sensoren die obstakels detecteren of activiteiten aansturen. Zo beschrijft het FD de activiteiten van het Franse bedrijf Agreenculture. Dat bouwt gewone machines om tot landbouwrobots die nauwgezet vooraf opgedragen taken uitvoeren, bijvoorbeeld in wijngaarden. Een enthousiaste boerin benoemt de voordelen in het FD. “Het is moeilijk om personeel te vinden, en dan is er altijd nog het risico dat een chauffeur fouten maakt. Hij heeft eigenlijk geen toegevoegde waarde bij dit werk.”
 
Technologie is niet genoeg
Dat de technologie vergevorderd is, betekent nog niet dat grootschalige toepassing binnen handbereik ligt. De weg naar volledig autonoom transport op de openbare weg kent flinke obstakels:
 
Veiligheid - Zelfrijdende voertuigen moeten foutloos kunnen navigeren in een dynamische verkeersomgeving. En hoewel systemen al veel kunnen, is het vertrouwen van overheid en publiek nog broos.
 
Infrastructuur - Veel wegen zijn niet ontworpen voor autonome voertuigen. Denk aan slecht leesbare belijning, onduidelijke verkeerssituaties of infrastructuur die niet communiceert met voertuigen.
 
Investeringen - De kosten voor ontwikkeling, testen en aanpassing van infrastructuur zijn enorm. Dit vereist een langetermijnvisie en intensieve samenwerking tussen overheid, industrie en kennisinstellingen.
 
Wetgeving - Juridisch is het nog onduidelijk wie verantwoordelijk is bij ongevallen met autonome voertuigen. Dat remt zowel innovatie als implementatie. Ook hanteren landen eigen regels, hetgeen grensoverschrijdende ontwikkelingen belemmert.
 
Mondiale race
Ondanks de vele drempels lijkt de ontwikkeling van zelfrijdende voertuigen op een mondiale race. Deelnemers zijn zowel traditionele truckbouwers als nieuwe technologiebedrijven. Grote partijen als Volvo, Mercedes-Benz (Daimler) en Scania investeren fors in autonome rijtechnologie, vaak in combinatie met elektrische aandrijving. Zo test Volvo Trucks zelfrijdende modellen in de mijnbouw en ontwikkelt Daimler met Freightliner een zelfrijdende vrachtwagen.
 
Tech-first
Ook nieuwe spelers nemen deel aan de wedstrijd. Het Amerikaanse bedrijf Aurora werkt samen met logistieke concerns aan volledig autonome trucks. Ook het Zweedse Einride ontwikkelt futuristische, cabine-loze voertuigen die op afstand worden bestuurd of volledig autonoom opereren.
Deze ‘tech-first’ bedrijven benaderen transport niet vanuit het klassieke voertuigdenken, maar vanuit software, data en AI. Daarmee zetten ze de sector op scherp.
 
Pas het begin
In Nederland worden eveneens stappen gezet. Rijkswaterstaat werkt samen met bedrijven aan testtrajecten voor autonome voertuigen. Partijen als VDL en TNO investeren in experimentele projecten. En in de Rotterdamse haven test DAF Trucks een elektrisch voertuig dat volledig autonoom rijdt en zelfstandig laadt. Dit is pas het begin, stelt projectmanager Guus Arts in vakmagazine TTM.nl. “De toepassingen op industrieterreinen zijn evident, maar we werken toe naar grootschalige inzet, ook op openbare wegen.”
 
Nederlands tempo
Experts schatten dat volledig autonome vrachtwagens op grote schaal pas tussen 2035 en 2045 een realistische optie zijn voor regulier transport. In sommige niches, zoals langeafstandsroutes tussen vaste distributiepunten in de VS, kunnen we de eerste commerciële toepassingen waarschijnlijk al rond 2030 verwachten.
In Nederland ligt het tempo naar verwachting lager, vooral door strengere regelgeving, kleinere afstanden en een complexer verkeersbeeld.
 
Hybride vormen
De transportsector kampt met een structureel tekort aan personeel, wat de economische noodzaak van automatisering versterkt. In de overgangsfase zullen vooral hybride vormen ontstaan: trucks die autonoom rijden op snelwegen, terwijl een chauffeur voor het stedelijk verkeer het stokje overneemt. Naarmate de technologie zich bewijst, verschuift de toepassing langzaam richting autonoom vervoer en verdwijnt de mens achter de stuur.
 
Timing en precisie
Autonoom transport is geen sciencefiction, maar een gestage evolutie. De eerste schakels zijn gevormd. De komende decennia zal blijken hoe snel de rest van de keten volgt. Belangrijke drijfveer daarbij is dat in logistiek en transport alles draait om timing en precisie. En daar worden machines steeds beter in.
 

Drone?innovatie in transportlogistiek
Drone-logistiek boekt snel terreinwinst, met vooral toepassingen in medische leveringen en last-miletransport. Het aantal pilots is groot en groeiend. In een consortium verkennen PostNL, ANWB Medical Air Assistance, Erasmus MC, Sanquin en Avy het gebruik van drones voor medische leveringen tussen ziekenhuizen en bloedbanken. DroneQ Robotics test droneleveringen naar offshoreplatformen. En het Britse Skyports voert dagelijkse bezorgingen per drone uit tussen eilanden voor Royal Mail.