Magazines | Utrecht Business Nr4 2024 | Lees volledige uitgave online

Gevangenis Wolvenplein in Utrecht heeft zijn poorten opengezet voor een nieuwe toekomst. Vanaf 2028 kunnen mensen er in alle vrijheid wonen, verblijven, werken en recreëren. Met respect voor historie van dit rijksmonument realiseren ontwikkelingsmaatschappijen AM en Levenslang aan de noordrand van het stadshart een project van grote maatschappelijke waarde. Voor Rabobank een extra motivatie om zich hieraan als financier te verbinden.


Tekst: Aart van der Haagen Fotografie: Marcel Krijgsman

Vrijwillig in een gevangenis vertoeven? Het heeft iets spannends en het leek tot enkele decennia terug zelfs ondenkbaar. Totdat een aantal historische complexen in Nederlandse steden uit de oorspronkelijke functie werd ontheven en er plannen tot herbestemming op tafel kwamen, waarmee deze rijksmonumenten behouden zouden blijven. Voor eeuwig en daarom is in het geval van het Utrechtse Wolvenplein de naam van de ontwikkelingsmaatschappij heel toepasselijk gekozen: Levenslang. “Wij nemen de commerciële invulling voor onze rekening,” zegt Tim Jansen, die samen met hotelier Abbe Plijnaar en vastgoedbelegger Maarten Langeveld dit avontuur aangaat, waar collega-maatschappij AM 36 huur- en koopwoningen zal ontwikkelen. “In het cellencomplex gaan we straks twaalf short stay-appartementen en een thematisch hotel met circa vijftig kamers inrichten, waaronder enkele suites en zogeheten ‘dormitory’s’ voor kleine groepen met een smaller budget. Daarmee beogen we straks meerdere doelgroepen te bedienen. Verder willen we 2.500 vierkante meter aan bedrijfsruimten realiseren. Aan de ‘kop’ komt een restaurant met prachtig uitzicht over de gracht.”
 
Uitnodigend
Met de plannen tot herontwikkeling van Wolvenplein die steeds concretere vormen aannemen, staat Utrecht aan de vooravond van een historische gebeurtenis. Het gezichtsbepalende gevangeniscomplex uit 1856 blijft bewaard voor het nageslacht, maar wordt toegankelijker dan ooit. “Voor het eerst in pakweg 170 jaar mogen mensen over het struinpad rondom de muren lopen, wat altijd streng verboden was,” vertelt Jansen. Een groen ingericht voorplein geeft het geheel straks een heel vriendelijk karakter en een sierlijke loopbrug zal letterlijk uitnodigend werken. “Die zorgt tevens voor verbinding met parkeergelegenheid buiten de gracht, aangezien Wolvenplein autoluw wordt.”
AM en Levenslang verwachten komende zomer het ontwerp definitief gereed te hebben (inclusief 400 vierkante meter aan nader in te vullen ruimte) en eind 2025 over de vergunning te kunnen beschikken, waarna het bouwproces zich tussen 2026 en 2028 zal voltrekken. Eén ding staat bij voorbaat vast: de locatie behoudt zijn monumentale onderdelen zoals de galerijen, de cellenstructuur, de luchtruimtes en de routing. “Bovendien streven we ernaar om zoveel mogelijk materialen circulair te gebruiken,” geeft Jansen aan. “Van zichzelf is een gebouw van bijna 170 jaar oud natuurlijk al heel duurzaam.”
 
25 miljoen euro
De aankoop van het terrein met cellencomplex, dienstwoningen en kerk meegerekend is met de herontwikkeling van Wolvenplein een investering van circa 25 miljoen euro gemoeid. “Die dragen we deels zelf, maar gelukkig kunnen we ook andere fondsen aanboren,” aldus Jansen. “Zo bestaat van overheidswege de Subsidieregeling instandhouding monumenten voor onderhouds- en restauratiewerkzaamheden. De provincie Utrecht biedt iets soortgelijks voor zogeheten Erfgoedparels zoals Paleis Soestdijk, de Domtoren en nu dus gevangenis Wolvenplein. Tevens hopen we gebruik te kunnen maken van een laagrentende lening bij het Restauratiefonds en heeft Rabobank ons een financiering verstrekt voor het aankooptraject, met de optie om dit uit te breiden voor de herontwikkeling.”
 
Past niet in één bakje
“Wij zien de duurzame samenwerking met Levenslang als een mooie voortzetting van het partnerschap, om gezamenlijk invulling te geven aan dit bijzondere project,” verklaart Raul Jorge, accountmanager grootzakelijk bij Rabobank met als specialisatie vastgoed en bouw. “Samen met de ondernemers gaan we hier, afhankelijk van het ontwerp en invulling van het plan, verder vorm aan geven. Dit project bevat zoveel componenten dat het zogezegd niet in één bakje past, maar het stemt ons wel zeer enthousiast. Dit is bij uitstek een vorm van maatwerk. Overigens gaan we ook graag in gesprek met andere vastgoedondernemers om mee te denken in hun strategie en invulling te geven aan hun financieringsbehoeften.”
 
One of a kind
Rabobank beschouwt de herontwikkeling van gevangenis Wolvenplein als iets uitzonderlijks. “Als ik even voor mezelf spreek: dit doe je eenmaal in je leven,” glimlacht Jorge. “Dit project is ‘one of a kind’ en bovendien van grote maatschappelijke waarde, wat wij als bank een belangrijk aspect vinden. Echte Utrechtse ondernemers geven iets terug aan de stad en dat helpen wij vanuit onze missie graag faciliteren. Daarnaast zien we hier een toonbeeld van verduurzaming; historische gebouwen die nu via een nieuwe invulling levenslang krijgen.”
Volgens Jansen zijn er wel behoorlijke hordes te nemen om het complex vanuit klimaatbewustzijn naar de huidige tijd te tillen. “Een rijksmonument hoeft in theorie niet aan een energielabel te voldoen. Zelf stellen we C als ondergrens en hopen we eigenlijk op B uit te komen, maar helemaal relevant is het niet. Ter illustratie: aan een enkelsteensmuur wordt dezelfde waarde toegekend als aan een 82 centimeter dikke gevangenismuur zonder isolatie. We moeten straks vooral gaan kijken naar de energiebehoefte en daarop alles afstemmen. In ieder geval streven we naar bevoorrading over water met behulp van elektrische boten.”
 
Bijzondere uitdagingen
Bij een bijzonder complex horen bijzondere uitdagingen. “Het brengt allerlei procedures, tegenwerpingen en lastige afwegingen met zich mee,” zegt Jansen. “Zo zou de gemeente de in 1870 aangebouwde B-vleugel het liefst met zonnepanelen beleggen, terwijl de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dit als een tijdelijke oplossing beschouwt en liever naar de zeer lange termijn krijgt. Wellicht halen we over twintig jaar duurzaam opgewekte stroom uit de muur en dan zou er een rijksmonument aangetast zijn.”
“Een steekhoudend verhaal en echt een eyeopener,” vindt Jorge. “Zo ontstaan ook bij ons als Rabobank nieuwe inzichten op het gebied van duurzaamheid, in een mooie samenwerking met innovatieve ondernemers.” Jansen haalt nog een ander voorbeeld van bijzondere uitdagingen aan. “De loopbrug. Dat klinkt als iets eenvoudigs, maar het zal je verbazen hoeveel partijen erbij betrokken zijn. De havenmeester praat over breedte en diepte voor de doorvaart en uitneembaarheid voor onderhoud aan woonboten. De verkeerskundige wil een goede aansluiting op de stoep zonder hinder voor passerende auto’s, maar een trap maakt de oversteek onbegaanbaar voor mensen met een beperking en dan zijn er nog aspecten als flora en fauna en belemmering van fietsers, aangezien het een loopbrug betreft.”
Typerend voor een project dat een brede maatschappelijke rol zal vervullen. Met vrijheid voor iedereen, gevangen in historische kaders.
 
Meer informatie: www.rabobank.nl en www.wolvenpleinontwikkelt.nl

delen: