Magazines | Utrecht Business Nr 2 - 2016 | Lees volledige uitgave online

Op de huid van Bert van der Zwaan

“Kennis moet circuleren”

De Universiteit Utrecht bestaat 380 jaar. Ondanks haar hoogbejaarde leeftijd bruist de UU als nooit tevoren. Het levende bewijs is Bert van der Zwaan, rector magnificus. Volgens hem levert de UU niet alleen kennis op topniveau maar speelt zij tevens een relevante rol in het oplossen van grote, maatschappelijke problemen. “Dat is onze uitdaging voor de komende decennia.”

TEKST MART RIENSTRA FOTOGRAFIE MARNIX SCHMIDT

PERSOONLIJK

Vroeger was een universiteit vooral een opleidingsinstituut. Nu is ze primair kennisdeler, of zoals u het noemt: leverancier binnen een kennis-ecosysteem. Wat bedoelt u daarmee?

Kennis moet circuleren. Hiervoor is het nodig dat partijen (universiteit, overheid en bedrijfsleven) samenwerken en elkaar van nieuwe impulsen voorzien. Daarbij is een klassieke rolverdeling over wie vraagt en wie antwoordt naar de achtergrond verdwenen; het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Wat telt in deze vorm van “open innovatie” is dat het proces niet alleen moet leiden tot hoogwaardige kennis, maar ook tot een betekenisvolle impact.

Dus de universiteit treedt verder uit haar ivoren toren?

Absoluut, anders kun je geen bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De universiteit is organisator – en uitvoerder – van wetenschappelijk onderzoek, maar ook een verzamelplaats voor debat en innovatie. Daarbij draait het niet uitsluitend om output, maar ook om een gezamenlijke dialoog.

Wat wilt u over vijf jaar bereikt hebben?

Dat onze rol als inspirator voor het maatschappelijk debat in Nederland meer zichtbaar is. Ik zie het als mijn taak om een super inspirerende werkomgeving te creëren waarin medewerkers de ruimte pakken om hun bijdrage aan het debat te leveren, zoals bijvoorbeeld Beatrice de Graaf dit doet. Als hoogleraar voorziet ze de samenleving van relevante kennis in het debat over terrorisme. Dat zien we ook als taak van onze universiteit: het blikveld verruimen, het gesprek in de driehoek publiek-privaat-universiteit stimuleren, zodat de maatschappij – mede op basis van onze (wetenschappelijke) kennis – tot nieuwe inzichten komt. En wellicht tot andere keuzes.

Wie is uw idool?

Charles Darwin. Een intrigerende geest, omdat hij zich los heeft gemaakt van de conventie van zijn tijd door volstrekt origineel – en buiten de paden – te denken. Zijn evolutietheorie is ontstaan door hard werken, maar ook door anders denken. Zonder kaders, met vooral vraag- en uitroeptekens. Erg verfrissend. Misschien doen wij dit te weinig, gevangen als we zitten in de ratrace van het leven.

Hoe ziet uw ideale zondagmiddag eruit?

Eigenlijk begint die middag al vroeg in de ochtend; voor mij is dat het ideale moment om achterstallig werk in alle rust in te halen. Hierna nemen mijn vrouw en ik de kranten door. Vaak wind ik mij dan op over wat ik lees. Daarna trekken we de wandelschoenen aan en zoeken we de natuur op. Ook lopen we graag door de binnenstad. En elke keer weer weet het Utrechtse stadshart mij te verrassen.

Met wie wilt u graag een beschuitje eten?

Ik haat beschuitjes, maar als Mandela aan mijn tafel zou verschijnen, maak ik voor een keer een uitzondering. Mijn bewondering voor hem zit vooral in zijn mildheid. Als je dertig jaar op je ziel bent getrapt, en dan toch zo genadig en zacht kunt reageren op je omgeving, dan ben je bijzonder. Zijn mildheid zou voor ons allen een voorbeeld moeten zijn. In het bijzonder kijk ik dan naar de politiek en naar de scherpte op sociale media.

Wat is uw favoriete werkplek?

Ik heb thuis een heerlijk stekje, met uitzicht op een begraafplaats – overigens zonder dat ik de graven zie. Maar ik zit ook graag in de Universiteitsbibliotheek in de binnenstad, tussen de studenten. Ik vind dat cruciaal voor de invulling van mijn functie. De valkuil van besturen is dat je in een ivoren toren gaat zitten en van daaruit regeert. Om dat te voorkomen, probeer ik voor iedereen toegankelijk en dus bereikbaar te zijn. Onmacht ontstaat als mensen gefrustreerd raken omdat ze het gevoel hebben geen invloed te hebben op hun omgeving. Een doemscenario voor elke bestuurder.

Als u geen bestuurder zou zijn,

wat was u dan geweest?

Wetenschapper! Ik ben geoloog en dus boeien wetenschap en onderzoek mij mateloos. Tijdens mijn korte sabbatical van vorig jaar kwam ik daar weer achter. Ik heb toen dagen stil gezeten en alleen maar geschreven; een verademing om te merken dat ik dit nog kan! Daarom koester ik de wens om nog een keer onderzoek te kunnen doen – bij voorkeur samen met mijn vrouw – naar een kwestie in de evolutie die wij samen maar niet begrijpen: de regelmaat die zit in het uitsterven van het leven op aarde.

Waar bent u onlangs van geschrokken?

Vanzelfsprekend van alle aanslagen, maar nog meer van het tempo van de maatschappelijke verscherping die zich langs religieuze en etnische grenzen aan het voltrekken is. De verdeling van rijkdom, maar ook van grondstoffen in het verlengde hiervan, is de grootste uitdaging waarvoor wij nu staan. Daarbij is de urgentie van een eerlijke dialoog nog nooit zo nadrukkelijk geweest. Als universiteit hebben we daarin een grote rol te spelen.

Welk boek leest u op dit moment?

Het nieuwste boek van Julian Barnes; mijn favoriete Engelse schrijver, bekend van The Sense of an Ending. Daarnaast lees ik graag gedichten van de Zuid-Afrikaanse Antjie Krog. Ik kan sowieso enorm genieten van taal, en kan daar bij wijze van spreken in “wonen”.

Wat is uw grootste passie?

Deze universiteit – en mijn werk hiervoor – is mijn grote liefde. Als ik ooit met pensioen ga, wil ik bij voorkeur de rol die wij als UU nu in het maatschappelijke debat spelen ook individueel blijven voortzetten. Hoe? Geen idee, maar ik kijk daar naar uit en zie het tevens als mijn plicht, als een vorm van “repay-time”. De samenleving is altijd goed voor mij geweest. We hadden het vroeger niet breed en toch heb ik alle kansen gehad. n

“De valkuil van besturen is dat je in een ivoren toren gaat zitten en van daaruit regeert.”

ROB ZUIDEMA DIRECTOR HR BIJ BAM

Koninklijke BAM Groep (Bunnik) benoemt Rob Zuidema per 1 augustus tot Director Human Resources. Op dit moment is hij Global Director of Human Resources bij Booking.com. Eerder werkte Zuidema bij Vodafone, NPO, Shell en Arcadis. Tijdens zijn dienstverband bij Booking.com groeide het aantal medewerkers van zo’n 750 tot 11.000 wereldwijd. Bij BAM zal Zuidema onder meer verantwoordelijk zijn voor de groepsbrede activiteiten op het gebied van opleiding en ontwikkeling, talentacquisitie en -management.

BOOST VOOR STARTUPKLIMAAT

Het online platform startuputrecht.nl moet een boost geven aan het Utrechtse startupklimaat. Neelie Kroes, speciaal gezant voor startups in Nederland en ambassadeur van StartupDelta, verzorgde de officiële lancering tijdens haar bezoek aan het Appril-festival. Op dit evenement in Jaarbeurs Utrecht ontmoette de Nederlandse app-industrie elkaar.

Om het Utrechtse startup-ecosysteem te versterken, brengt StartupUtrecht founders, investeerders, universiteiten, creatieven, corporates en banken bij elkaar. Utrecht telt momenteel zo’n 400 startups in life sciences, gezondheid- en medische technologie, cleantech en IT. Door zich te presenteren op één platform kunnen zij nog eenvoudiger verbinding zoeken met elkaar en met potentiële investeerders, kennisinstituten en mentoren. Startups en partners kunnen events delen en er wordt een database aangelegd van alle Utrechtse startups.

StartupUtrecht.nl kwam tot stand in samenwerking met de partners van StartupUtrecht: Economic Board Utrecht, Nyenrode Business University, Utrecht

Science Park, VechtclubXL, HollandStartup,

UtrechtInc, Dutch Game Garden, Immovator,

Jaarbeurs, Gemeente Utrecht en Hooghiemstra.

REGIO’S VNO-NCW GAAN SAMEN

Leden van VNO-NCW Utrecht en Eemland staan achter het voornemen van het bestuur om beide regio’s samen te voegen tot één regio: “VNO-NCW provincie Utrecht”. Eerder werkten beide regiobesturen al intensief samen in één gezamenlijk bestuur. Door de handen ineen te slaan, ontstaat een intensievere samenwerking met ondernemers in de regio. Ook wordt het draagvlak uitgebreid. VNO-NCW provincie Utrecht is een van de regio’s van VNO-NCW Midden, de regionale werkgeversvereniging voor Midden- en Oost-Nederland.

Neelie Kroes lanceerde startuputrecht.nl.

Wethouder Herman Geerdes (links) neemt de sleutels van Fort Lunet aan de Snel in ontvangst.

MIJLPAAL BUSINESS CLUB KAMPONG HOCKEY

Engel Trucks trad toe tot de Business Club van Kampong Hockey. Met de handtekening van directeur Erik Engel groeide dit sportieve netwerk tot honderd leden. “Ik ben onder de indruk van hoe op deze vereniging meer dan 3.000 mensen met veel plezier en volle inzet sporten,” aldus Engel. “Ik draag daar graag aan bij. Wij delen dan ook de sportieve waarden en ambities van Kampong.”

Kampong Hockey is trots op de mijlpaal. “De afgelopen twee jaar is de Business Club met veertig bedrijven sterk gegroeid,” aldus John Gabriëlse, bestuurslid Sponsoring & Communicatie. “Het meest sportieve netwerk van Utrecht omvat Utrechtse, regionale en landelijke bedrijven. Naast onze meer dan 500 vrijwilligers, hoofdsponsor Rabobank en onze andere sponsoren vormt de groeiende Business Club een stevig fundament onder de sportieve ambities van Kampong.”

NIEUWE TOEKOMST VOOR

LUNET AAN DE SNEL

Het fort Lunet aan de Snel is overgedragen aan de gemeente Houten. Peter Kusse van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland overhandigde op 14 april de sleutels van dit kleine, intieme fort aan wethouder Herman Geerdes. Houten is blij dat zij op deze manier kan bijdragen aan het behoud van belangrijk cultuurhistorisch erfgoed binnen haar grenzen. De gemeente gaat nu aan de slag met de herontwikkeling van het fortterrein met bomvrije kazerne. De nieuwe inrichting moet de situatie aan het begin van de 20e eeuw zoveel mogelijk benaderen, met behoud van natuurwaarden. De gemeente Houten is in gesprek met een mogelijke exploitant die het fort toegankelijk maakt voor bezoekers en recreanten.